Gasbuik ofwel trommelzucht bij het konijn

Tympanie is de medische term voor trommelzucht ofwel een gasbuik. Bij trommelzucht is er sprake van overmatig gas in het maagdarmstelsel.  Een gasbuik  is een veel voorkomende aandoening bij het konijn. Een gasbuik kan ontstaan bij alle situaties en aandoeningen die een verandering in het maagdarmstelsel veroorzaken.

Trommelzucht bij het konijn is zeer pijnlijk en kan snel een fatale afloop hebben. Het is daarom zeer belangrijk dat er snel ingegrepen wordt. Daarom is het advies om met ieder konijn dat niet eet en zich stil terugtrekt in een hoek met spoed naar een dierenarts te gaan.

Wilt u meer weten over een gasbuik bij het konijn of heeft uw konijn mogelijk een gasbuik neem dan gerust contact met ons op. Wij helpen u graag!

Hoe ontstaat een gasbuik (trommelzucht) bij het konijn?

Om hier een antwoord op te kunnen geven, zullen we eerst een uitleg geven over het spijsverteringsstelsel van het konijn.

Het spijsverteringsstelsel van konijnen:

Het spijsverteringstelsel van het konijn bestaat uit de slokdarm, maag, dunne darm, dikke darm en een grote blinde darm. Het spijsverteringsstelsel van een konijn  is heel gevoelig voor veranderingen en kan zeer snel problemen geven.  Anders dan de meeste andere diersoorten kan een konijn niet braken, hierdoor is een konijn gevoeliger voor darmverstoppingen.

De darmflora: in de darmen zitten veel bacteriën, darmflora genoemd. Deze bacteriën zijn belangrijk voor de vertering. Als er echter een verandering optreedt, kunnen slechte bacteriën de overhand nemen. Het evenwicht wordt verstoord en de bacteriën kunnen gas produceren waardoor een gasbuik ontstaat.

De blinde darm: de blinde darm bij het konijn is een heel bijzonder orgaan. Bij de meeste diersoorten, zoals  bij de mens of hond, heeft de blinde darm geen belangrijke functie.  Bij het konijn is het een grote, zakvormige uitstulping van de darm. Het bevat heel veel belangrijke bacteriën en deze bacteriën zorgen ervoor dat het hooi en gras verteerd wordt. Het gras en hooi wordt omgezet in belangrijke voedingsstoffen zoals eiwitten en vitamines. In de blinde darm worden blindedarmkeutels gevormd. Deze zijn zachter dan de normale keutels en worden in de vroege ochtend geproduceerd. Het konijn eet ze direct uit de anus op. We zien deze keutels dus bij een gezond konijn niet. Als het konijn de keutels niet op kan eten, kan er een tekort ontstaan aan bepaalde voedingsstoffen, zoals aan vitamine B.

Oorzaken van trommelzucht:

• Te weinig hooi: hooi is belangrijk voor de darmbeweging, de darmflora en de vorming van blindedarmkeutels. Daarnaast is hooi belangrijk voor de afslijting van tanden en kiezen.
• Te veel suikers in de voeding: suikers zitten vooral in de gekleurde stukjes is gemengd konijnenvoer, in yoghurtsnoepjes en andere snoepjes uit de dierenwinkel. Door een overmaat aan suikers verandert de samenstelling van de darmflora. De verkeerde bacteriën gaan overheersen en er ontstaat diarree.
• Verminderde eetlust.
• Gebitsproblemen: dit kunnen aangeboren afwijkingen zijn of wederom een gevolg zijn van een verkeerde voeding.
• Verminderde darmbeweging: dit leidt tot verminderde darmpassage. Er kan een verstopping en een gasbuik ontstaan. De medische term voor een verminderde darmbeweging en darmpassage is ileus.
• Darmverstopping. Een grote haarbal of een stuk opgegeten tapijt kan een verstopping in de darm veroorzaken, omdat een konijn niet kan braken leidt dit tot acute maagdarmproblemen.
• Verkeerde antibiotica: het verstoren de darmflora.
• Andere medicijnen die de darmfunctie kunnen beïnvloeden, zoals bepaalde narcosemiddelen.
• Onderliggende ziekten: deze kunnen leiden tot een verminderde eetlust of een verminderde darmfunctie. Soms kan er een verstoring van de zouthuishouding in het lichaam ontstaan (kalium, natrium, calcium, magnesium), waardoor de darmbeweging minder wordt.
• Gezwellen (tumoren) van het maagdarmstelsel of gezwellen in de buik die op het maagdarmstelsel drukken.
• Gifstoffen.
• Pijn en stress (bijvoorbeeld door de dood van een hokgenoot): veroorzaken een verminderde eetlust en veroorzaken een verminderde darmmotiliteit.
• Clostridium bacterie: dit is een bacterie die in kleine aantallen normaal voorkomt in de blinde darm. Bij verstoring van het evenwicht in de darmen kan deze bacterie sterk gaan vermenigvuldigen. De bacterie produceert ook een giftstof (toxine). Hierdoor kunnen darmproblemen acuut verergeren en treedt vaak snelle sterfte op.
• Saccharomyces: dit is een gist die in kleine aantallen voorkomt in de darm van een konijn. Bij verstoring van het evenwicht in de darmen kan deze gist sterk gaan vermeerderen. Hierdoor kan de trommelzucht verergeren.

Welke symptomen heeft een konijn met een gasbuik?

Bij een gasbuik en bij een darmverstopping gaan de maag en darmen uitzetten. Deze uitrekking is zeer pijnlijk. Het konijn stopt met eten, is sloom, gaat soms op zijn zij liggen, kortom het is erg ziek!

Symptomen die op kunnen treden:

• Sloomheid
• Verminderde eetlust
• Opgezette en pijnlijke buik
• Kleine en weinig of geen keutels of soms diarree (eventueel met slijm)
• Tekenen van pijn: tandenknarsen of zelfs gillen
• Shock en sterfte

Hoe stellen we de diagnose van trommelzucht bij het konijn?

• Door te kloppen op de buik (percussie) kunnen we ter hoogte van het gas in de maag en darmen een ping geluid horen. Dit klinkt alsof je tegen een ballon tikt.
• Als het niet te pijnlijk is kunnen we de buik van het konijn doorvoelen (palperen) en voelen waar gas zit en of er een darmverstopping is. Meestal is er (rechts) voorin de buikholte een overvulde maag te voelen. Deze voelt aan als een soort van een ballon.
• Met röntgenfoto’s kunnen we het spijsverteringsstelsel in beeld brengen en zien waar de lucht en verstopping zich bevindt en hoe ernstig het is.

Als we weten dat een konijn trommelzucht heeft, zullen we naar een onderliggende oorzaak op zoek gaan. Het is echter belangrijk om direct met de behandeling te starten!

Hoe behandelen we een gasbuik bij het konijn?

Een konijn met trommelzucht is een spoedgeval. We moeten zo snel mogelijk starten met de behandeling, ook al weten we de onderliggende oorzaak vaak nog niet. We zullen in de meeste gevallen adviseren om het dier op te nemen. We beschikken over een opname waar intensieve zorg mogelijk is.

De behandeling:

• Vocht infuus: dit is belangrijk om uitdroging en shock te behandelen.
• Pijnstilling: goede pijnstilling is erg belangrijk: een gasbuik is zeer pijnlijk en door pijn kan een konijn stoppen met eten en kunnen de darmen stil komen te liggen waardoor de situatie erger en erger wordt.
• Medicatie om de darmbeweging te stimuleren zoals: cisapride, metoclopramide en ranitidine.
• Warme comfortabele omgeving met zo min mogelijk stress.
• Dwangvoeren met vezelrijke voeding als konijn niet zelf eet: dit moet meerdere keren op een dag gebeuren en met veel geduld, zodat het konijn kan slikken en niet te veel stress ondervindt.
• Masseren van de buik, eventueel gecombineerd met laxeermiddelen (paraffine olie).
• Antibiotica (enrofloxacine, trimetoprim/sulfonamides of metronidazole), medicijnen die lokaal in de darmen het gas verminderen (simethicon of dimethicon) en vitamines.
• Een uitgezette maag kan gesondeerd worden om de druk te verlichten (onder gasnarcose).
• Operatie: in het geval van een volledige obstructie van de darm kan tot een operatie besloten worden. Dit is echter een zeer risicovolle ingreep.
• Behandeling van de onderliggende oorzaak.

Hoe kunnen we trommelzucht bij het konijn voorkomen?

• Hooi: zorg dat u konijn altijd voldoende vers hooi heeft.
• Geef niet teveel krachtvoer, maximaal 20g per kg lichaamsgewicht per dag. Geef geen gemengd konijnenvoer, maar brokken met allemaal dezelfde samenstelling zodat uw konijn niet selectief kan gaan eten. Bijvoorbeeld Science Selective® brokken. Geef geen snoepjes of andere suikerrijke voedingsstoffen.
• Voorkom stress en pijn.
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging en voorkom overgewicht.
• Laat gebitsproblemen tijdig behandelen.
• Bezoek een dierenarts als een konijn zich terugtrekt en niet of minder eet.
• Zoek een dierenarts met (voldoende) ervaring in het behandelen van konijnen.