Een tumor ofwel kanker bij katten
Ook bij katten wordt de diagnose kanker vaak gesteld. Omdat ook onze viervoeters door goede zorg steeds ouder worden zien we kanker steeds vaker optreden. Gelukkig kunnen katten met kanker steeds beter behandelen en is de prognose lang niet altijd slecht.
Laten we eerst de vraag beantwoorden: Wat is kanker?
Normaliter delen cellen in een kattenlichaam zich om de oude cellen te vervangen of op het moment dat er schade is ontstaan in een orgaan. Deze celdeling wordt gereguleerd door het lichaam onder invloed van uitwendige en inwendige signalen zoals hormonen, virussen of eiwitten.Een kankercel blijft zichzelf delen en reageert niet meer op deze signalen. Hierdoor blijven deze cellen zich onverminderd delen, uiteindelijk ten koste van de kat.
Hoe weten we nu wat de prognose is als mijn kat een tumor of kanker heeft?
- Het soort kanker
Geen enkele tumor is hetzelfde, en zuiver de stelling dat een kat een tumor heeft zegt niet zo veel. Je zal eerst te weten moeten komen welke soort tumor de kat heeft. Meestal zal de dierenarts voorstellen een biopt te nemen om te weten te komen met welk soort kanker we te maken hebben.
- Is het een goed of kwaadaardige tumor?
Iedere tumor gedraagt zich weer anders. Om dit aan te geven noemen we een tumor goedaardig ofwel benigne, laaggraadig kwaadaardig/maligne of kwaadaardig/maligne.
- Een goedaardige of benigne tumor bij de kat
Een goedaardige tumor is een tumor die langzaam groeit en niet invasief groeit of zal uitzaaien. Met invasief bedoelen we dat tumorcellen zich gaan verspreiden in de lokale weefsels en door barrières zoals spieren, peesplaten en andere weefsels heen groeien. Een goedaardige tumor zit vaak los en is hierdoor vaak makkelijker te verwijderen. Een goedaardige tumor groeit echter altijd. Hierdoor kan zelfs een goedaardige tumor zich kwaadaardig gedragen. Een goedaardige hersentumor bijvoorbeeld welke op een plek zit waar deze niet verwijderd kan worden kan door zijn omvang kan op den duur toch klachten gaan geven.
- Een laaggradig kwaardige tumor bij de kat
Dit is een tumor die vaak vrij langzaam groeit en zich relatief goedaardig gedraagt. Hij zaait langzaam uit en groeit minder vaak invasief.
- Een kwaadaardige tumor bij de kat
Deze tumoren kunnen uitzaaien en invasief groeien. De ene kwaadaardige tumor zaait zeer snel uit, de andere doet dit minder snel. Je hebt dus ook als een tumor kwaadaardig is vele soorten gradaties.
Waar zit de tumor?
Dit is een heel belangrijke vraag. Het maakt nogal wat uit of de tumor in de huid zit, in de hersenen, vastgegroeid aan een belangrijk bloedvat, enzovoort. Hierdoor kan het dus zelfs zijn dat een goedaardige tumor zich kwaadaardig gedraagt zuiver door zijn locatie. Een groot goedaardig proces aan de staart kan bijvoorbeeld wel tot staartamputatie leiden. De tumor was dan wel goedaardig maar je moest toch de staart van de kat amputeren.
Voordat je een tumor goed kan gaan behandelen zal je eerst een goede diagnose moeten stellen, moeten weten met welk soort tumor je te maken hebt en wil je weten of er uitzaaiingen zijn. We hebben verschillende methodes om te bepalen of een dier een tumor heeft en of deze uitgezaaid is.
- Een goed algemeen onderzoek
Dit is zeer belangrijk. Het goed navoelen van de hele patiënt is essentieel. Ook voelen we de lymfeklieren na en beoordelen of deze vergroot zijn. Door goed de buik na te voelen zijn soms verdikkingen te voelen in de buikholte. Ook bijvoorbeeld verdikkingen in of onder huid, de testikels, de kop en dergelijke kan je op deze manier opsporen.
Hoe stel je de diagnose van kanker bij de kat?
- Bloedonderzoek
Veel mensen denken dat je door een goed bloedonderzoek te doen kan beoordelen of een kat kanker heeft. Dit is echter meestal niet het geval. Sommige tumoren kan je diagnosticeren d.m.v. een bloedonderzoek. Denk dan bijvoorbeeld aan tumoren welke ontstaan uit bloedcellen (leukemie bijvoorbeeld). Levertumoren kunnen een stijging geven van de leverwaarden (zie ook leverproblemen bij de kat), tumoren van de nieren kunnen afwijkingen geven in je bloedwaardes (met name in geval van maligne lymfoom bij de kat). Meestal echter kan je door middel van een bloedonderzoek niet goed bepalen wat voor soort tumor het dier heeft.
- Urineonderzoek
Sommige tumoren kan je opsporen via urineonderzoek. Met name blaashals en -wand tumoren kan je op deze manier opsporen. Ook sommige tumoren uitgaande van lymfocyten (multiple myelomen) kan je via urineonderzoek opsporen. Dit komt omdat deze tumoren veel eiwitten aanmaken die in de urine terecht komen (Bence Jones eiwitten).
- Röntgenonderzoek
Indien een kat tumoren in de longen heeft kan je deze zien via röntgenonderzoek. De tumoren moeten dan wel voldoende groot zijn. Vanaf een grootte van ongeveer 0.5 cm zijn deze via röntgenonderzoek op te sporen. Meestal betreffen het uitzaaiingen van kwaadaardige tumoren afkomstig van een andere plek. Het grote nadeel van röntgenonderzoek is dat je niet alle uitzaaiingen of tumoren kan zien. We schatten dat je ca. de helft mist omdat ze nog te klein zijn. Ook tumoren in de botten kan je met röntgen opsporen.
- Echografisch onderzoek
Een echo is zeer geschikt om de buikholte te onderzoeken. We kunnen afwijkende plekken in de organen goed in beeld brengen door middel van echografie. Je kan echter met echografie niet met 100% zekerheid vaststellen of het een tumor betreft. Hiervoor is meestal een biopt noodzakelijk (zie verder). Ook is niet iedere tumor in de organen zichtbaar via echografie. Met name tumoren die diffuus verspreid zijn in een orgaan (denk aan maligne lymfoom van de lever) zijn niet goed zichtbaar met echografie.
- Een CT-scan
Via een CT scan zijn met name tumoren in de longen en in de botten goed op te sporen. Een CT-scan is gevoeliger dan röntgen in het opsporen van tumoren in de longen, maar is een stuk duurder dan röntgen.
- Een MRI scan
Met name tumoren van de weke delen, zoals de buikholte, kan je met een MRI scan opsporen. Met een MRI kan je afwijkende plekken in organen in beeld brengen. Het nadeel is dat je niet de definitieve diagnose met een MRI scan kan stellen. Een afwijkende plek in de lever kan dus een kleine tumor zijn maar ook een oud litteken veroorzaakt door een worm, of een goedaardige knobbel. Bij een ouder dier zie je heel vaak wel een aantal verdachte plekjes in de organen. Meestal zijn deze onschuldig, wat meteen het grote nadeel aangeeft van een MRI scan. De baasjes zijn dan vaak wel heel ongerust terwijl het geregeld onschuldige afwijkingen blijken te zijn.
- Een aspiratie biopt
Een aspiratie biopt betekent dat je met een dunne naald de tumor/verdachte plek in gaat en een aantal cellen opzuigt. Deze strijk je dan uit over een dekglaasje en wordt vervolgens door de dierenarts of patholoog onderzocht. Deze methode kan alleen gedaan worden bij tumoren welke te voelen zijn. Je kan ook een aspiratiebiopt nemen door middel van echo begeleiding (soms ook röntgen begeleiding). De methode is snel en makkelijk. De betrouwbaarheid is echter niet 100%. Daarom is het aan te raden bij twijfel (ook) een weefselbiopt te nemen.
- Een weefsel of histologisch biopt
Bij deze biopten wordt er een stuk weefsel opgestuurd voor onderzoek. Soms nemen we een klein stukje weg uit de verdachte plek, soms verwijderen we de plek/tumor en sturen we deze geheel of gedeeltelijk op voor onderzoek. Er zijn verschillende apparaten die het mogelijk maken kleine stukjes weefsel te verwijderen uit een tumor. Veel gebruik is het zogenaamde “truecut” biopsie apparaatje. Dit is een lange dikke naald die een klein stukje weefsel uit de tumor snijdt.
Welke behandelmogelijkheden zijn er als een kat kanker heeft?
Een histologisch biopt is veel betrouwbaarder in het stellen van de juiste diagnose. Wat belangrijk is is dat we onthouden dat er in een tumor zones kunnen zitten zonder tumorcellen. In en rond een tumor is vaak een ontstekingsreactie aanwezig. Als je net uit een dergelijke zone weefsel afneemt kan je soms als uitslag “ontsteking” krijgen terwijl er wel sprake is van een tumor.
De belangrijkste behandelmogelijkheden bij dieren met kanker zijn:
- Chirurgie
Chirurgie is de oudste en nog steeds de meest effectieve manier om kanker bij dieren te behandelen. Hij is het meest effectief in een vroeg stadium, het liefst als er nog geen uitzaaiingen zijn. Indien je een tumor chirurgisch verwijderd en er zijn nog geen uitzaaiingen is dit genezend.
Het is belangrijk de tumor in één keer volledig te verwijderen. Daarom is het zo belangrijk te weten wat voor soort tumor een dier heeft. De ene tumor is goedaardig, (dus) goed begrensd en kan met een krappe marge verwijderd worden. De andere is kwaadaardig en groeit met vele kleine uitlopers in de omgeving (kanker stamt af van het latijnse woord cancer wat krab betekent. Dit vanwege de vorm van een tumor, een massa met kleine pootjes (uitzaaiingen). Deze zal dus met een zeer ruime marge verwijderd moeten worden).
Het liefst verwijderen we kwaadaardige tumoren met een minimale marge van 3-4 cm (in alle richtingen). Dit vergroot de kans dat de tumor volledig chirurgisch verwijderd wordt.
- Chemotherapie
Chemotherapie kan als toevoeging op een andere behandeling gebruikt worden of als solitaire (enkele) therapie. Er zijn vele verschillende soorten cytostatica. We zullen ze hier niet allemaal bespreken. Wel is het belangrijk te bespreken wat de belangrijkste bijwerkingen zijn en effecten.
Het grote verschil tussen dieren en mensen is de reactie op chemotherapie. Meestal denken mensen bij chemotherapie aan doodzieke, kale patiënten. De eerste reactie is meestal: “dat wil ik mijn dier niet aandoen!”.
Nu verschilt de reactie bij katten nogal t.o.v. van die bij mensen. De meeste dieren hebben niet zulke heftige bijwerkingen als die we bij mensen zien. Dit komt omdat dieren anders reageren op chemotherapie maar ook omdat we minder agressief behandelen. Het hoofddoel is dat het dier langer (zo lang mogelijk) en goed leeft. Levenskwaliteit staat op één, niet levensverlenging.
De meeste dieren die met chemotherapie behandeld worden hebben milde bijwerkingen tot geen bijwerkingen. Ze zijn vrolijk, actief en eten goed. Dit is namelijk ons doel, een dier helpen in plaats van zieker maken.
Wat zijn de meest voorkomende bijwerkingen?
- Maag-darm klachten. Dit komt het meest voor. Slechte eetlust en braken zien we geregeld. Meestal is dit met medicatie goed tegen te gaan en duurt dit maar kort, één tot drie/vier dagen.
- Haaruitval. Dit is erg zeldzaam. Het meest voorkomend is dat katten hun snorharen verliezen.
- Verslechterde afweer/immuniteit. Dit is de meest voorkomende reden om chemotherapie te onderbreken. We controleren dit door via bloedcontroles te kijken hoe hoog het aantal witte bloedcellen is.
- Blaasklachten. Sommige cytostatica, zoals bijvoorbeeld Endoxan (cyclophosphamide), kunnen blaasproblemen geven.
- Hartproblemen. Met name Doxorubicine kan zeldzaam hartspierproblemen geven.
Bestraling
Meestal worden dieren behandeld behandeld met externe bestraling. Via hoog energetische röntgenstralen worden tumorcellen gedood. Omdat eigen cellen zich beter kunnen herstellen dan tumorcellen hebben deze minder hinder van bestraling. Meestal wordt bestraling toegevoegd aan één van de andere behandelmethodes. Soms kan deze als enige behandeling ingezet worden. Vaak passen we bestraling toe bij tumoren waarvan we niet zeker weten of we deze volledig chirurgisch hebben kunnen verwijderen. Met name op plekken waar we de tumor maar met kleine marges verwijderen kunnen is bestraling een methode waarmee we de kans op remissie (terugval) kunnen verkleinen of vertragen. Soms kan je een grote tumor d.m.v. bestraling eerst verkleinen waarna chirurgie makkelijker is geworden.
Wilt u meer informatie over kanker bij katten of is er bij uw kat kanker geconstateerd? Neem dan gerust contact met ons op. Wij helpen u graag!
Deel dit bericht
Facebook
Twitter
WhatsApp
E-mail
